SA DIHANG NATAY-OG ANG PUNDASYON SA BAROGANAN

MAOY nasugat sa panan-aw ni Judge Gregorio Almirante karong buntaga ang headline sa inadlawng mantalaan nga dinha sa lamesita sa sala sa ilang luhong panimalay sulod sa exclusive subdivision sa dakbayan. Mao pay iyang paghigawas gikan sa master’s bedroom.

Gitutokan niya kini pag-ayo. Nagbisgo ang iyang balatian samtang gibasa niya ang headline.
Dagko kaayo ang mga letra: PIATCO JUDGE SHOT DEAD.

Naintriga siya sa maong balita. Busa iyang gipunit ang mantalaan, mipahiluna siya sa sofa ug gibasa ang detalye:

“TWO gunmen on a motorcycle yesterday shot dead a controversial judge who had authorized the government's takeover of the country's most modern but mothballed airport terminal provided it paid P3 billion to its builder, PIATCo.

“Investigators have yet to ascertain the motive for the killing but are looking into any link it might have with the airport deal, police Chief Insp. Elpidio Nartatez said.

“Judge Henrick Gingoyon, 53, had just left a gym near his residence in Soldier's Hills Village, Barangay Molino, in Bacoor, Cavite, and was walking home when one of the assailants on a Honda motorcycle shot him repeatedly in the back, police said.

“The assassins sped off towards Las Piñas. The attack occurred at about 12:45 p.m.”

Nakapanakla si Judge Almirante. Nakapanlingo. Dili siya makatuo nga mabiktima sa pagpamanhig ang suod niyang higala. Kasaring sila ni Judge Gingoyon sa College of Law.
Ug nanglunhaw sa iyang alimatmat ang ilang gipanagsultian niadtong miaging semana pinaagi sa telepono.

“Panyero, delikado ang akong kinabuhi ron. Labi na kay nahimong controversial ang akong hukom sa PIATCo case.”

“Ayaw nag problemaha, Panyero. Trabaho lang ning ato… Way personalay.”

“Basta, para nako, ang kaayohan sa kinabag-an ang akong ipalabi. Bisan pag mag-ungaw sa kamatayon ang akong kinabuhi ug sa akong pamilya.”

“Managsama ang atong baroganan, Panyero. Dili gayod kita magpadala sa sulog sa mga hulga.”


NAMELIGRO gayod karon ang mga maghuhukom sa korte, kini ang misantop sa iyang hunahuna. Sa iyang banabana, napulog duha na ka huwes ang gipamatay sukad niadtong miaging bulan. Ug ang labing pait mao nga pulos nakaipsot gikan sa kamot sa balaod ang mga mamumuno.

Inila nga pagka huwes si Judge Almirante dili lamang dinhi sa dakbayan kon dili sa tibuok nasod. Kana tungod kay wala siyay kukahadlok nga mopakanaog og tukmang hukom ngadto sa nakahimog mga kasal-anan sa balaod.

Tungod niini, nakadawat siyag daghang paskin. Apan wala gayod manglimbawot ang iyang balhibo sa mga hulga sa kamatayon nga iyang nadawat. Hinunoa, nakahatag kini kaniya og dugang kadasig sa pagtuman sa iyang tahas isip huwes.

Kon unsa kadaghan ang paskin nga iyang nadawat, ingon usab kadaghan ang pasidungog nga gitunol ngadto kaniya gikan sa mga pundok-sibiko tungod sa iyang maligdong nga pagpangalagad.

Usa si Judge Almirante sa mga huwes nga nasukip sa mubong talaan sa mga “Hanging Judges.” Kini gumikan sa iyang mga hukom nga “death penalty” sa mga celebrated case nga iyang gipanghawiran.

Ang labing ulahi niini mao kadtong kasong gang rape. Anak sa yanong mag-uuma ang biktima nga talitapos na sa kursong komersyo. Apan walay suwerte kay gibuong man ang iyang pagka babaye sa mga suspek nga pulos anak sa inilang mga adunahan sa dakbayan.

Sa hilom, gitanyagan si Judge Almirante sa mga ginikanan sa maong mga suspek og dakong kantidad sa salapi, bag-ong Ford Expedition ug libreng biyahe uban sa iyang pamilya ngadto sa Estados Unidos ug Uropa isip bugti sa iyang pag-absuwelto sa ilang mga anak. Apan wala siya magpahaylo. Gipahamtang gayod niya ang silot sa kamatayon pinaagi sa lethal injection.

Tungod sa kadelikado sa iyang trabaho, dili malikayan nga mahingawa iyang asawa. Makadaghan nang higayon nga giaghat siya sa iyang kapikas nga si Florencia, usa ka Economics professor sa inilang unibersidad sa dakbayan, nga mo-resign na lamang sa iyang pagka huwes.

“Dad, I think it is best for you to resign from the Judiciary… The situation is getting worse.”

“No, Mom…I won’t resign.”

“But you have been receiving death threats! Mag-unsa mi kon mawala ka? Gagmay pa ra ba ang atong mga bata. Dunay daghang opportunity ang mga abogado.”

“Dili ko magpadaog aning mga hulga, Mom. Good will always triumph...Nalimot ka ba sa maong sanglitanan, Mom?”

“Well, I respect your decision.”

“You know, Mom, napulo ka huwes ang nagdungan sa pagpang-resign karong bag-o. If I do the same, mahitabo gayod ang dakong krisis sa hustisya. Mag-unsa na man lang unya ang mga kabos nga nagsalig sa tinuoray nga hustisya.”

HAPON. Sulod sa iyang opisina sa Hall of Justice, gi-review ni Judge Almirante ang record sa usa ka kaso. Bahin sa droga. Naglambigit sa anak sa tag-iya sa dagkong mga prendahanan sa dakbayan.

Natapos na ang husay niini. Ug ang iya na lamang hukom ang gipaabot.

Segun sa record sa maong kaso, nakuhaan sa akto ang anak sa pawnshop magnate og lima ka kilong shabu atol sa gihimong buy-bust operation sa mga sakop sa Philippine Drug Enforcement Agency.

Napusgay ang kalihom nga naghari sa iyang lawak sa dihang mikuriring ang telepono ibabaw sa iyang lamesa. Gipunit niya ang telepono.

“Hello.”

“Sir, may tawag ka sa Line 1,” matod sa iyang sekretarya.

“Kinsay nanawag?”

“Wa magpaila, Sir. Apan higala kuno nimo. Tubagon nimo, Sir?”

“I do.”

Kinsa man kaha kining nanawag kang Judge Almirante? dughit sa kabalaka. Bisan ang bugnaw nga hangin nga gibuga sa airconditioner wala makahupay sa nag-alindasay niyang kaisipan.

“Hello.” Gitangtang ni Judge Almirante ang iyang anteyohos ug gilugod ang iyang mga mata.

“Inihap na ang mga oras sa imong kinabuhi, Judge.”

“Kinsa ni?” Milakra sa panagway ni Judge Almirante ang tumang kapikal.

“Di na ka angay masayod kon kinsa ko, Judge. Usa ray akong hangyo kanimo. Iabsuwelto si Dodong Nacar sa iyang shabu case. Kon dili, mahiagom ka ug ang imong pamilya sa kadaot.”

“Lig-on kaayo ang mga ebidensya batok kaniya.” Maisogon si Judge Almirante.

“Wa na koy labot niana.” Gibutang sa tawo sa pikas linya ang awditibo.

Gibuhian ni Judge Almirante ang lawom nga pangagho. Kon kinsa man kadtong tawhana, iyang natantiya nga kini birador nga gisugo ug gibayran sa banay sa principal suspect sa maong illegal drugs case.

ALAS onse sa gabii. Nagkinto ang mga gutlo. Bisan taudtaod nang naghigda si Judge Almirante sa kama nilang magtiayon, wala gihapon siya duawa sa katulogon.

Maoy dinha sa iyang handurawan ang bahad nga iyang nadawat kaganihang hapon—ang labing unang bahad nga iyang nadawat pinaagi sa tawag sa telepono. Ang uban niyang death threats gipaagi lamang sa paskin.

Mibakod siya. Mikanaog ug midiretso sa gamayng bar sa ilang sala.

Gikuha niya ang paborito niyang alak ug nag-ipis. Miinom siya ug gitagamtam ang pagpanganaykanay sa katanlas sa alak sa iyang tutunlan.

Miipis ug mitungab siya pag-usab hangtod nanginit ang iyang dunggan ug kalawasan. Sa iyang handurawan, nagpasunding gihapon ang bahad.

Naliban siya sa paghunahuna niini busa wala siya makamatikod nga dinha na diay sa iyang luyo ang iyang asawa.

“May problema ba, Dad,” ni Florencia nga mihapuhap sa abaga sa iyang bana.

“Ha? Wala... wala.” Gihilot-hilot sa huwes ang iyang agtang.

“Please, Dad, do tell me. Anything wrong?”

“No, Mommy… It’s okay.”

“Mahitungod ba sa imong trabaho? May lain bang death threat, Dad?”

Maukiton si Florencia busa nakatug-an siya sa butang nga nakapahasol kaniya.

“So, unsay buhaton mo, Dad?”

“Ipahamtang ko ang tukmang silot, Mom. Bahala nag magkinaunsa.” Giyarok sa huwes ang alak ug namalik sila sa ilang lawak.



DOMINGGO. Buntag sayo. Batasan sa pamilyang Almirante ang mosimba sa unang misa.

“Let’s go, Dad.”

“Una na mo sa sakyanan… Magsapatos lang ko.”

Ug miuna pagkanaog si Florencia ug ang duha nila ka anak—si Chelsea, 21, ug Laura, 18.

Apan ang kamingaw sa sayong kabuntagon kalit nga gibaraw sa makabungog nga buto.

Gikulbaan si Judge Almirante sa iyang nadungog. Misutoy siya paingon sa azotea aron mangusisa kon unsay nahitabo. Ug maoy iyang nalantawan ang ilang Crosswind didto sa lagwerta nga nakalabira, nagpuoy sa aso—itom nga aso nga mikampat sa sayong kabuntagon!

“Dios ko!,” mingaab ang iyang ginhawaan. “Ang akong pamilya…. Unsay nahitabo kanila?” Giungad sa kabalaka ug kahadlok ang iyang balatian.

Nagdagan siyang mikanaog sa hagdan. Natagboanniya sila si Florencia ug Laura nga naghilak.

“Dad, unsay nahitabo ang atong sakyanan?”

“Our car has been bombed… Maayo gani kay wala pa mo kasakay…Apan si Chelsea? Hain siya?” Nabasag ang tingog ni Judge Almirante nga nagpangita sa usa niya ka anak. Milanog kini sulod sa haluag nilang sala.

“Tua si Chelsea sa CR. Amo siyang gihulat maong wala pa mi manakay.”

“Salamat, Ginoo!” Nakatuaw si Judge Almirante sa hilom. Gigakos niya ang iyang asawa ug anak. Mihunob sa iyang mga mata ang luha nga gitukmod sa malipayon niyang kahiladman. Ug sa kalit lang, mipasunding sa salamin sa iyang handurawan kadtong bahad nga iyang nadawat pinaagi sa tawag sa telepono. Dihay udlot sa kabalaka nga migitib sa iyang alimatmat.

Unsa may iyang buhaton? Mo-resign ba siya isip huwes? Kon mo-resign siya sa pagka maghuhukom, mag-unsa na man lang ang dagkong mga kaso nga iyang gihawiran nga pulos naglambigit sa tawong mga adunahan nga andam mogugol og dakong kantidad sa salapi aron paliton ang hustisya?

Wala madugay, miabot sa ilang nataran ang mga tinugyanan sa SOCO ug mihimo dayon sa ilang imbestigasyon. Midugok usab ang mga sakop sa media kinsa maukitong mihangyo sa huwes alang sa interbiyo. Apan mibalidad si Judge Almirante.

NIANANG pagkagabii, sayo silang mipahulay. Ug gumikan sa iyang hangyo, gibantayan sa pipila ka polis ang iyang panimalay.

Samtang nanaghigda sila sa kama, nagkalantugi ang magtiayon.

“Daotan kaayo ang maong hitabo, Dad. Nakaseguro kong binuhatan tos tawong mihulga kanimo sa telepono.”

“Nagduda sab ako, Mom…”

“Unya, wala ka ba mabalaka? Panahon na karon, Dad, nga mokanaog kas imong trabaho.”

“No, Mom…Dili ko mo-resign…And it’s final. Dili ko magpabuntog sa mga elemento sa
kangitngit.” Mibakod si Judge Almirante ug milingkod sa kama.

“Apan-------”

“Please…Mom, please. I need your support and encouragement this time. Mahimo ba?”

Mibakod si Florencia ug milingkod tupad ni Judge Almirante. “Puyde kaayo, Dad. I will support your decision.”

Miatubang si Judge Almirante sa iyang kapikas…nagkasugat ang ilang panan-aw…madasigong militok sa mga pulong: “Good will always triumph!”

“Tinuod, natay-og nila ang pundasyon sa akong baroganan, Mom…Apan dili nila kini mapulpog.”

Sa iyang kahiladman, nabatyagan ni Judge Almirante ang pagtuhop sa talagsaong kadasig. (Kataposan)

Napatik sa Bisaya, Pebrero 4, 2009. Pahina 14-15