Tuesday, June 16, 2009

Kagamhanan-Lokal sa Padre Burgos, Southern Leyte naninguha pagdiskobre sa talento sa kabataan



ARON madiskobre ang nanagpahiping mga talento sa mga lumulupyo sa Padre Burgos, Southern Leyte, ang pamunoan sa lokal nga kagamhanan sa maong lungsod naninguha nga ang mga kalihokan sa arte ug kultural sa kabarangayan niini pagasalmotan lamang gayod sa mga residente.

Sa ilang mensahe atol sa kapistahan sa Brgy. Lungsodaan, Padre Burgos, Southern Leyte kaniadtong Mayo 3, 2009, si Mayor Ricardo Borces ug Bise Mayor Herminigildo Culpa nanagkanayon nga ang lokal nga kagamhanan andam gayod mosuporta sa mga batan-on nga madiskobre sa bisan unsang natad sa arte—sayaw, kanta ug uban pa.

Tungod niini nga programa, ang mga dula sa paugnat sa kusog ug mga entertainment ug cultural activities himoon na nga tigi nga salmotan sa mga Purok.

“Pinaagi niini, atong madiskobre kon si kinsa man ang adunay igong talento nga sarang atong ikabangga sa unsa man nga mga tigi sa umaabot,” pasabot ni Bise Mayor Hermie Culpa.

“Ang madiskobre, atong bansayon pagsakto,” dugang ni Bise Mayor Culpa.

Dili pa lang dugay, nakabaton sa dakong garbo ang tibuok lungsod sa Padre Burgos sa dihang ang iyang anak nga si Bryan Gilles, 24 anyos, nga taga Sta. Sofia, maoy migulang Grand Champion sa gihimong Leyte IDOL-Fourth Season. Ang grand night sa Leyte IDOL-Fourth Season nga gisalmotan sa bag-ong singing sensations gikan sa lainlaing bahin sa Eastern Visayas, gipahigayon sulod sa Leyte National High School sa Dakbayan sa Tacloban niadtong Marso 28, 2009.

Ang IDOL, nga nagpasabot og Icot’s Dream of Leyte ug usa ka initative ni Leyte Gov. Jericho “Icot” Petilla, gi-pattern gikan sa popular show sa Estados Unidos nga “American Idol.”

Ang Leyte IDOL-Fourth Season maoy unang higayon nga ang kompetisyon gi-open alang sa mga potential contestant-artists gawas sa probinsiya sa Leyte. Kini gisalmotan sa mga partisipante gikan sa lainlaing dapit sa Region 8, Leyte ug Samar.

Nadawat ni Bryan Gilles ang cash prize nga P150 mil ug laptop computer nga balor og P50 mil human niya gibuntog ang pito ka finalists. Personal nga gitunol ni Gov. Icot Petilla ang maong premyo ngadto kang Bryan Gilles.

Gawas kang Bryan Gilles, taga Southern Leyte usab ang nakailok sa ikaduhang dapit sa Leyte IDOL-Fourth Season nga si Natasha Mae Resos nga molopyo sa Maasin City. Nadawat ni Resos ang cash prize nga P75 mil ug laptop computer nga balor sa P25 mil.

Ang Third Prize Winner sa Leyte IDOL-Fourth Season mao si Jefferson Cabatana sa Tacloban City. May premyo siya nga P50 mil.

Ang lima ka finalist nga nakadawat sa tag-P20 mil isip consolation prize mao sila si Jeffrey Callosa sa Palo, Leyte; Leigh Ann Arcales sa Catbalogan, Samar; Aprille Joy Campanero sa Giporlos, Eastern Samar; Ibona Panto sa Ormoc City; ug Janine Faith Tiempo sa Tacloban City.

Sa nangaging katuigan, nakabaton usab sa garbo ang lungsod sa Padre Burgos sa dihang si Boksidor Tacy Macalos nga taga Brgy. Laca, nahimong title holder sa Light Flyweight Division sa International Boxing Federation (IBF). Gibuntog ni Macalos si Jum Hwan Choi sa South Korea sa ilang 12-ka-rawon nga panagbagat sa ring niadtong Nobiyembre 4, 1988 didto sa Araneta Coliseum sa Quezon City.

Gihuptan ni Macalos ang maong titulo hangtod sa May 2, 1989 sa dihang naparot siya ni Muangchai Kittikasem, taga Thailand, sa iyang panag-engkuwentro didto sa Lumpinee Boxing Stadium, sa Bangkok.

Busa, mga Burgosanon, unsa pay inyong gipaabot? Pag-ensayo na! Kinsay nasayod, ugma damlag, kamo mosikat sad sama kapopular sa artista sa puting tabil!

(Napatik sa Bisaya, Hunyo 24, 2009. Pahina 22)

Xavier University, labing unang universidad sa Mindanao, 75 anyos na!



NANAGSIBAW ang kalanog sa fireworks nunot sa kasadya nga mihari sulod sa campus sa Xavier University-Ateneo de Cagayan, Dakbayan sa Cagayan de Oro niadtong Disyembre 3-6, 2008 sa dihang gisaulog sa maong unibersidad nga gipadagan sa mga Paring Heswita ang ika-75 nga kasumaran sa pagkatukod niini ug ika-50 ka tuig isip university.

Ang Ateneo de Cagayan gipundar niadtong 1933 ni Jesuit missionary Fr. James T.G. Hayes S.J., isip high school for boys. Niadtong Marso 1958, ang maong tunghaan nahimong unibersidad sa ngalang Xavier University, ang labing unang Jesuit university sa Pilipinas ug labing unang unibersidad sa pulo sa Mindanao.

Ang maong kalihokan nga gitawag og XU@75 Festival Days maoy nagsilbing panak-op sa daghang kalihokan nga gipahigayon isip highlights sa Diamond Jubilee sa naasoy nga unibersidad, sama sa Jesuit Invitational Games, Art Exhibit, Poetry Reading, konsiyerto ug daghan pang makalingaw nga mga kalihokan. Kining tanan gisaksihan sa mga tinun-an sa XU, mga alumni ug mga bisita gikan sa kasilinganang dapit ug mga Ateneo school gikan sa lain-laing dapit sa nasod.

Ug ang labing highlight sa maong okasyon mao ang pagpasidungog sa mga Outstanding Alumni niini nga nakakulit og dalaygong marka sa ilang mga ngalan sa natad sa professional competence ug sa maayong mga accomplishment. Ang awarding ceremony gipahigayon niadtong Disyembre 6, 2008 human sa Thanksgiving Mass didto sa Immaculate Conception Chapel.

Ang awardees mao sila si: Kongresista Rufus B. Rodriguez sa Ikaduhang Distrito sa Dakbayan sa Cagayan de Oro sa natad sa Public Service; Jose Mari G. Pelaez (Education); Dr. Amado Parawan (Health); Pio Baconga (Business); Peter Unabia (Entrepreneurship); Jerry E. Pacturan (Social Development); Lt. Gen. Rodrigo Maclang (Military); Mayor Dixon Yasay sa lungsod sa Opol, Misamis Oriental (Local Governance); Bishop Honesto C. Pacana Jr. (Religious Service Award) ug Roy C. Gaane (XU-AAA Service Awardee).

NASERA UG MIABLI PAG-USAB
Naserado ang maong tunghaan sa dihang miulbo ang Ikaduhang Gubat sa Kalibotan. Human sa gubat, gilusad ang reconstruction sa Ateneo de Cagayan ubos sa liderato ni Fr. Edward J. Haggerty SJ, Rector, ug Fr. Andrew F. Cervini SJ, nga maoy mihulip sa nahauna isip Rector, uban ang ayuda sa local ug foreign benefactors.

Sa iyang diary, si Fr. Edward J. Haggerty SJ, kinsa nahimong military chaplain atol sa war years ug usab Military Vicar sa US Armed Forces nagkanayon: "In fifteen minutes, the American liberator bombers destroyed our labor of 15 years."

Niadtong Marso 1958, ang Ateneo de Cagayan nahimong university nga gitawag og Xavier University-Ateneo de Cagayan agig pahinungod kang St. Francis Xavier, usa ka Jesuit missionary ngadto sa Indies ug sa kauban niining si St. Ignatius Loyola, ang tagtukod sa Society of Jesus.

Si Fr. Francisco Araneta SJ, ang Rector sa dihang ang Ateneo de Cagayan nahimong Xavier University niadtong 1958, miingon: “The change of name merely crystallized an old spirit that always had been the soul of all Ateneos, the spirit of learning and service, the spirit of purposeful scholarship.”

Adunay upat ka mga campus ang Xavier University: ang main campus alang sa tertiary units nga nahimutang sa kinapusorang bahin sa Dakbayan sa Cagayan de Oro; ang Manresa Campus alang sa XU College of Agriculture nga nahimutang sa Masterson Avenue; ang High School and Grade School Annex Campus sa Pueblo de Oro ug ang Grade School Campus sa Brgy. Macasandig.

Sukad sa pagkahimugso sa maong tunghaan, nahimo kining kabahin sa kaugmaran sa dakbayan ug sa rehiyon tungod sa lainlaing yunit niini nga nakiglambigit sa tinguha pagpalambo sa katilingban.

Tipik niini nga mga yunit mao ang Research Institute of Mindanao Culture (RIMCU) nga na-establish niadtong 1957 alang sa pagpahigayon og research studies mahitungod sa kulturang Mindanao ug ang Southeast Asia Rural Social Leadership Institute (SEARSOLIN) nga nagsugod niadtong 1963 ug nahimong sentro sa pagtuon bahin sa agricultural extension work ug cooperative movement sa mga rural development workers gikan sa lainlaing kanasoran sa Southeast Asia.

Sa 1968, gilusad sa Xavier University ang Philippine Folk Life Museum and Archives nga karon gitawag nag XU Museum. Ang XU mao usab ang publikador sa Kinaadman, usa ka journal nga nagpatik sa mga research ug scholarly articles mahitungod sa Mindanao nga kanhi giedit ni Fr. Miguel Bernad, usa sa mga inilang literary critic sa nasod.

Sa lima ka ka kolehiyo ug unibersidad dinhi sa Pilipinas nga gipadagan sa mga paring Heswita, ang XU nag-operate in consortium sa Ateneo de Davao University ug sa Ateneo de Zamboanga University.

(Napatik sa Bisaya, Mayo 27, 2009. Pahina 6-7)

Wednesday, May 20, 2009

DIHANG NATUNAW ANG KALAGSIK

Bisan naglagom apan hait
daw lansang ang bangkil sa anaconda
nga naglubog sa iyang dughan
Nagnganga andam motukob
sa mga tudlong mangahas pagkuhit
sa iyang panit. Matag buntag magtindog
siya sa tunga sa dalan. Way sapot.
Gituyo aron makit-an ang anaconda
nga kalisangan. Magkurog ang mga tawong
molabay kaniya. Labi na ang mga drayber
sa de pasaherong jeep nga obligadong
mopahagtok og sensilyo ngadto sa lata
nga iyang gihuptan. Sama siya kaabtik
sa kilat. Kusgan sama ni Samson. Ug
way gikahadlokan. Apan karong buntaga,
human mitipon ngadto sa mga panid
sa kasaysayan ang kapitoan ka berano,
daw sa itlog siya napus-an. Nahilis
ang bus-ok niyang mga braso. Natunaw
nahimong yatyat nga panit. Ug
ang anaconda wala maulaw pagpakita
sa iyang gidangatan: Nga siya karon
usa na ka wati nga nasaag sa iyang kalibotan.

(Published in Bisaya Magazine, May 13, 2009 issue. Page 48)

Sunday, April 5, 2009

Capitol University Glee Club, bag-ong garbo sa nasod sa natad sa musika



DAKONG garbo, dili lamang sa Dakbayan sa Cagayan de Oro kun dili sa tibuok nasod, ang Capitol University Glee Club nga maoy nakailok sa Gold Prize sa Pop Category atol sa 2008 Busan Choral Festival and Competition nga gipahigayon niadtong Nobiyembre 12-15, 2008, didto sa Busan Cultural Center, South Korea, bisan tuod nga mao pa kadto ang ilang unang pag-apil sa naasoy nga kompetisyon.

“We are so happy and proud over this feat,” matod pa ni Dr. Fe R. Juarez, ang Executive Vice President sa Capitol University. “That was the first time that the CU Glee Club participated in an international competition and this early, they already received very, very good reviews,” dugang pa ni Dr. Juarez.

Gawas sa pagdaog sa Unang Ganti sa Pop Category, nailok usab ni Ritchie Asibal, ang conductor sa CU Glee Club, ang pasidungog nga Best Conductor. Siya ang kinaunahang Pinoy nga nakadaog sa Best Conductor Award sa kasaysayan sa maong kompetisyon.

Ang maong kompetisyon tinuig nga gipasiugdahan sa Korean Choral Institute. Gibuntog sa CU Glee Club ang laing 40 ka choir gikan sa 12 ka nasod nga mingsalmot sa maong kompetisyon, lakip na niini ang nabantog nga choir gikan sa University of Kentucky ug ang Manado choir sa Indonesia.

Laing duha ka Pinoy choir nga mingsalmot sa maong kompetisyon—University of the East Choral Group ug University of the Philippines Chorale—ang nakadaog usab og top prizes.

Ang CU Glee Club gilangkoban sa 23 ka mag-aawit nga mao sila si (Soprano) Darlene Bacor, Retse Lorrain G. Beringuel, Charity R. Galola, Donna Jane R. Galola, Joan Rey N. Llanderal, Cherry Love Q. Lonon, Michelle P. Valmonte, (Alto) Imee Conception E. Acenas, Excelsis A. Betil, Jade Ann R. Maaliao. Lara Grace L. Ruiz, Richelle Q. Vicera, (Tenor) Shalimar Abago, Gerard Paul P. Achas, Joey C. Lecera, Clement D. Matias, George Mikhail H.K. Pagalan, Rian Virich B. Suan, (Bass) Edward S. Blancada, Jeson E. Buynay, Dennis G. Dagooc, Phillip Don A. Mecarte, Paul Ryan B. Rivera;

Kuyog sa maong delegasyon ang upat ka staff: Ritchie Asibal (choir conductor), Joseph R. Espadilla (tour manager), Arnold Neri (costumes in- charge), ug Cyrell Allan Russel B. Collado (choreographer).

Nadawat sa CU Glee Club ang premyong US$5,000 ug tropeyo, samtang si Asibal midawat sa iyang premyo nga US$1,000.

Kumingking lamang kami kon itandi sa ubang grupo. Apan ang usa sa mga maghuhukom miingon, ‘Look at those Filipinos, they are small, thin and look like high school students, but their voices are so powerful,’ matod pa ni Joseph Espadilla, ang tour manager sa CU Glee Club.

“Among the other competitors, including the other Filipino choirs, we were the poorest. We had to beg for donations just to get to Korea. When we got there, we didn’t have enough money. It was all pressure at all fronts. So it was such a relief that we won,” dugang pa ni Espadilla.

Nagpungasing mga mensahe sa pahalipay ang nadawat sa CU Glee Club tungod sa maong kadaogan. Si Gobernador Oscar Moreno sa lalawigan sa Misamis Oriental, mipahalipay sa maong university-based choir tungod sa ilang pagbuntog sa more experienced ug well-trained nilang mga kaatbang.

Si Mayor Constantino Jaraula sa Dakbayan sa Cagayan de Oro, sa laing bahin, mipadangat usab sa iyang pahalipay ngadto sa CU Glee Club ug misaad nga iya kining tunolan sa dugang suporta sa ila unyang pagsalmot sa lainlaing kompetisyon sa umalabot.

Ang National Commission for Culture and the Arts misaad usab og funding sa maong grupo sa panahon nga sila mosalmot sa lain pang mga kompetisyon.

Human sa maong kadaogan, ang CU Glee Club nakadawat gilayon og daghang imbitasyon gikan sa mga international choir festival, lakip na ang Montana Music Festival didto sa Estados Unidos.

Mabuhi ang CU Glee Club!

(Napatik sa Bisaya Magasin, Abril 8, 2009, Pahina 5)

Mga mag-uuma nakigbisog batok sa aerial spraying


GIBISITAHAN ni Akbayan Rep. Risa Hontiveros ang mga sakop sa Mamamayang Ayaw sa Aerial Spraying nga nag-picket atbang sa Court of Appeals sa Dakbayan sa Cagayan de Oro.


GATOSAN ka mga mag-uuma gikan sa Dakbayan sa Davao ug support groups ang nag-picket atubangan sa Court of Appeals-Mindanao nga nagbase sa Dakbayan sa Cagayan de Oro. Katuyoan: Aron sa pag-dramatize sa ilang pakigbisog batok sa pagpahigayon sa aerial spraying sa naglawod-lawod nga banana plantation didto sa Dakbayan sa Davao sa rason nga kini makadaot sa kinaiyahan ug sa panglawas sa katawhan, ilabina sa gagmayng kabataan.

Anaa man ugod karon sa Court of Appeals naka-pending ang kaso nga gipasaka sa Pilipino Banana Growers and Exporters Association (PBGEA) nga nagkuwestiyon sa legalidad sa Ordinansa sa Dakbayan sa Davao nga nagdili sa earial spraying diha sa mga pantasyon nga nahisulod sa teritoryo sa maong dakbayan.

Ang Ordinansa sa Davao nga nag-ban sa aerial spraying maoy ikaduhang balaod lokal nga nagdili sa pag-spray sa chemicals ginamit ang ayroplano. Ang unang local government unit nga misagop sa maong matang sa Ordinansa mao ang lalawigan sa Bukidnon. Ang ilang rason: Usa ka health risk sa katawhan nga nanimuyo duol sa mga plantation ang pagpahigayon og aerial spraying.

Sa wala pa mapalabang ang maong Ordinansa, dihay taas nga lantugi didto sa hawanan sa Konseho sa Dakbayan sa Davao tali sa daghang grupo nga supak sa aerial spraying ug sa kampo sa mga banana growers.

Apan tungod sa kasapian sa mga banana grower, sila mi-file og kaso sa lower court nga nagkuwestiyon sa constitutionality sa maong ordinansa. Ang maong ordinansa, matod sa PBGEA, makapatiurok sa ilang negosyo. Apan ang lower court sa Davao City mipagawas sa hukom nga ang Ordinansa wala makasupak sa Konstitusyon ug nga ang kagamhanang lokal sa Dakbayan sa Davao nag-exercise lamang sa ilang police power sa ilang pag-enact sa maong ordinansa sa tuyo nga magprotektahan ang kinabuhi sa katawhan ug ang kinaiyahan.

Kay lagi may sapi, ang PBGEA mi-elevate sa maong kaso ngadto sa Court of Appeals, uban ang hulga nga ilang i-pullout ang ilang minilyon nga investments sa Dakbayan sa Davao kon ugaling madeklarar nga constitutional ang Ordinansa nga nag-dili sa aerial spraying.

Nakapuntos ang PBGEA sa Court of Appeals kay gi-grant man sa appellate court ang ilang petisyon nga ihunong una sa kasamtangan ang pagpatuman sa maong ordinansa samtang ang issue sa constitutionality niini padayon pang gitun-an. Motuig na karon sukad gipahunong sa CA ang pag-implementar sa nasangpit nga ordinansa.

Miduso sa daghanang apelasyon ang grupo sa mga mag-uuma nga sakop sa Mamamayan Ayaw sa Aerial Spraying (MAAS) apan kini pulos gibasura sa CA. Tungod niini, nagpadayon karon ang mga aerial-spraying planes sa pagpasirit sa makahilong chemical ngadto sa katawhan sa Dakbayan sa Davao, matod sa MAAS.

"Grabe na ang among sakripisyo...ug magpadayon kami sa pagsakripisyo hangtod among matandog ang kasingkasing sa mga maghuhukom sa Court of Appeals. Wala kamiy laing gipangayo gawas sa hustisya...nga ipatunhay ang among katungod nga magpuyo sa poison-free environment," deklarasyon ni Baby Adlawan, usa ka mag-uuma gikan sa Sirib, Dakbayan sa Davao, nga miapil sa pag-picket atubangan sa CA-Cagayan de Oro.

Siya midugang nga angayang linawas nga bisitahan sa CA justices ang mga komunidad duol sa banana plantations didto sa Dakbayan sa Davao aron gayod ilang maaksyonan sa madaling panahon sa maong kaso.

"Ang kahakog niining mga banana companies nagtukmod kanamo ngadto sa dugang kawad-on... hinayhinay kining mipatay kanamo. Ug ang ilang kahakog daw giprotektahan sa Court of Appeals sa dihang mipakanaog silag temporary restraining order ug dayon writ of preliminary injunction sa pagpatuman sa maong Ordinansa ug karon daw kuhol ang ilang aksyon bahin sa pagtino sa constitutionality sa maong ordinansa," matod ni Rosita Bacalso, laing sakop sa MAAS.

Niadtong Nobiyembre 29, 2008, maoy ika-21 ka adlaw sa pagkampo sa MAAS atubangan sa CA-Cagayan de Oro. Ug agig pagpadayag sa ilang frustration, sila ug ang ilang mga supporter gikan sa Xavier University-Ateneo de Cagayan ug sa Sumilao Farmers Association nagpa-upaw sa ilang mga ulo.

Gihimo usab sa mao ra nga adlaw ang usa ka misa alang sa MAAS didto sa Bonifacio Park, Cagayan de Oro City diin si Bishop Honesto Pacana, SJ, sa Malaybalay, Bukidnon, mao ang mihatag sa homily.

Matod sa Obispo nga ang pakigbisog sa MAAS batok sa aerial spraying usa ka moral fight alang sa yano ug kabos nga mga mag-uuma.

"This is about human dignity. This is about human rights and justice for the common good. This is a moral issue because anything that degrades the dignity of people is a moral issue," matod ni Bishop Pacana sa iyang homily atol sa maong misa nga gitambongan usab sa mga suporter sa MAAS gikan sa Xavier University, Balaod Mindanao, Alternative Law Group, Sumilao farmers ug uban pang pundok sa katawhang nagpakabana.

"Aerial spraying threatens the food security of the people. It affects their livelihood. It is a practice that puts the lives of other people in danger and if you put people’s lives in danger, you are not only answerable to the people but also to God. We belong to one family, your sorrow is my sorrow, your sadness is my sadness as your joy is my joy. The ideal should have been those who are less in life are rich in law, but the problem is, these people are less in life and less in law," dugang ni Bishop Pacana.

Si Bishop Pacana nagkanayon nga kon ang ordinansa sa Dakbayan sa Davao ideklarar nga unconstitutional, mao usab kini ang dangatan sa susamang ordinansa sa lalawigan sa Bukidnon.

Kanus-a kaha matagamtaman sa mga yanong mag-uuma sa Dakbayan sa Davao ang katam-is sa hustisya?


(Napatik sa Bisaya Magasin, Marso 18, 2009, Pahina 20-21)

Thursday, March 5, 2009

Cagayan de Oro City Police Office SWAT Team: Kampeyon sa SWAT Rifle Shooting Competition



SAGAD sa mga special police operations, ang elite team sa kapolisan nga gitawag og Special Weapon and Tactics kun SWAT maoy sangonan sa paghimo niini. Kini tungod kay ang matag sakop sa SWAT team miagi man sa pinasahing mga pagbansay-bansay sama sa firing sa lainlaing posisyon (prone, kneeling, standing, awkward positions ug shooting on the move), firing at multiple targets, judgmental firing, panic firing, blindfolded firing, arrest techniques, mobile/vehicle assault, barricade operations ug rappelling. Sa laing pagkasulti, ang mga polis nga nahisakop sa SWAT team nagbaton og kahanas sa paggamit sa armas ug kabatid bahin sa police tactics.

Ug sa tinguha nga mapalapdan ug mapalig-on ang kahanas sa mga sakop sa SWAT team sa lainlaing police offices nga nahisakop sa Amihanang Mindanao, ang Philippine National Police-Police Regional Office 10 mipahigayon kaniadtong Nobiyembre 29, 2008 sa 1st PRO-10 PNP SWAT Rifle Shooting Competition didto sa NMPSA Firing Range sa Barangay Camaman-an, Dakbayan sa Cagayan de Oro.

May upat ka hugna ang maong kompetisyon nga gisalmotan sa mga SWAT team gikan sa Dakbayan sa Cagayan de Oro, lalawigan sa Misamis Oriental, Bukidnon, Camiguin, Misamis Occidental, Lanao del Norte ug uban pang police offices nga nahisakop sa hurisdiksiyon sa PNP-10 Regional Office. Ang upat ka hugna mao ang identification target, team relay, emergency assault ug rescue operations.

Ug human sa tinud-anay ug seryosong pagpakita sa ilang kahanas sa paggamit sa hinagibang mobuto ug sa pagpinsar sa mga taktika pagsulbad sa giatubang nilang mga hagit, ang SWAT team sa Cagayan de Oro City Police Office maoy migawas nga champion sa maong kompetisyon.

Atol sa flag raising ceremony didto sa City Hall Quadrangle sa Dakbayan sa Cagayan de Oro kaniadtong Disyembre 2, 2008, pormal nga gipresentar ni Acting City Police Director Isagani Genabe ngadto sa mayor ug liboan ka mga kawani sa City Hall ang 11 ka mga police officer nga maoy naglangkob sa Cagayan de Oro City Police Office SWAT team.

"This victory signifies our quest to strive hard not only to be the best, but the best among the best in the region," matod ni P/SSupt. Genabe atol sa maong okasyon.

Sa iyang mensahe, si Mayor Constantino "Tinnex" Jaraula mainitong mipadayag sa iyang pahalipay ngadto sa mga sakop sa SWAT team sa COCPO tungod sa ilang nakab-ot nga kadaogan.

Si Mayor Jaraula nagalaom nga ang maong kadaogan makahatag og dugang kadasig sa matag sakop sa kuwerpo sa kapolisan sa pagbuhat sa ilang tahas nga mao ang pagpatunhay sa kalinaw ug kahusay sa katilingban.

Ang COCPO SWAT team nga nagpakitag outstanding performance atol sa labing unang SWAT Rifle Shooting Competition gipangulohan ni P/CInsp. Aaron M. Mandia isip group supervisor, ug PO3 Amiel Petallo, PO3 Angelito Baquilid, PO3 Gernani Gelogo, PO3 Ronald Patriana, PO3 Edgar Lagas, PO3 Jean Paul Villaveto, PO3 Ronie Abamonga, PO2 Marlon Mabalos, PO1 Andy Balabat ug PO1 Mardy Hortillosa, mga sakop.

(Napatik sa Bisaya, Marso 11, 2009, Pahina 12-13)

Tuesday, February 24, 2009

Ang Mindanao University of Science and Technology


HUMAN mangligdas ang daghang katuigan, nagnuod ra gayod ang damgo sa mga Kagay-anon nga makabaton og state university ang Dakbayan sa Cagayan de Oro nga magtanyag sa de kalidad nga edukasyon ngadto sa ilang kabataan sa ubos nga balayranan.

Niadtong Enero 7, 2009, gipirmahan ni Presidente Gloria Macapagal-Arroyo ang Akta Republika 9519 nga nag-convert sa Mindanao Polytechnic State College (MPSC) ngadto sa state university diin pagatawgon na kinig Mindanao University of Science and Technology kansang main campus nahimutang sa Dakbayan sa Cagayan de Oro.

Sila si Sen. Aquilino Pimentel Jr. ug Rep. Rufus Rodríguez maoy mga principal author sa maong balaod.

Ang pagpirma sa RA 9519 gihimo sulod sa MPSC gymnasium sa Barangay Lapasan nga gisaksihan nila ni Agriculture Secretary Arthur Yap, Sen. Juan Miguel Zubiri, Kongresman Rufus Rodriguez, Kongresman Bambi Emano, Kongresman Rolando Uy, Kongresman Antonio Lagdameo, Kongresman Candido Pancrudo, Misamis Oriental Gov. Oscar Moreno ug Cagayan de Oro City Mayor Constantino Jaraula.

“I am very happy. It is really about time that this state college be converted into state university. This is the best center of excellence not only in Region 10 but also in whole Mindanao,” nagkanayon ang Pangulo human sa iyang pagpirma sa RA 9519.

Ang plano pag-convert sa MPSC ngadto sa usa ka state university nahimugso sa panahon nga si Dr. Montano F. Salvador mao pay nanimon sa MPSC isip college president. Niadtong 1995, ang maong proposal iyang gi-presentar ngadto sa MPSC faculty and staff, mga tinun-an, PTA officials, ug sa publiko nga hugot usab nga gidawat ug gikalawat sa mga stakeholders.

Niadtong tuig 2002, si kanhi kongresista ug karon mayor sa Dakbayan Cagayan de Oro, Constantino J. Jaraula miduso didto sa Kamara sa House Bill No. 4582 nga mag-convert sa MPSC ngadto sa MUST. Ang maong balaodon giaprobahan sa House Sub-Committee on Higher Education niadtong 2003. Apan wala kini makasimhot sa tinta sa pluma sa Pangulo.

Sa miaging tuig 2007, sila si Kongresista Rufus Rodríguez ug mga kauban miduso sa House Bill No. 4407 nga nagtumong sa pag-convert sa MPSC ngadto sa Mindanao University of Science and Technology. Didto usab sa Senado, si Senador Aquilino "Nene" Pimentel mipasaka sa Senate Bill 1528 samtang si Senador Miguel Zubiri miduso sa Senate Bill 2648, nga pulos adunay susamang katuyoan—ang pag-convert sa MPSC ngadto sa usa ka unibersidad sa kagamhanan.

Ang maong mga balaodon giduso ngadto sa Senate Committee on Education ubos ni Senador Alan Peter Cayetano alang sa dugang pagtuon. Gilayon ang komite ni Senador Cayetano mipahigayon og public hearing bahin sa maong balaodon kay usa man kini sa mga rekisitos nga gisitar sa balaod. Gani man, si kanhi Senate President Manny Villar namahayag nga ang public consultation matawag na lamang nga formality tungod kay kalipikado man kaayo ang MPSC nga mahimong state university.

SINUGDANAN SA MUST
Niadtong 1927, giaprobahan ang Pre-Commonwealth Act No. 3377, nga naila isip Vocational Act of 1927 ug nag-establisar sa Misamis Oriental Trade School (MOTS) nga natanyag lamang sa edukasyong pang-elementarya. Sa 1936, ang maong intermediate program gipulihan sa upat-ka-tuig nga secondary trade program.

Nianang pagka-1952, giusab ang ngalang MOTS ngadto sa Mindanao School of Arts and Trades (MSAT) pinasubay sa Republic Act No. 672. Sa maong tuig, ang MSAT nagtanyag og two-year trade technical education program. Ang maong kurso nadugangan sa Bachelor of Science in Industrial Education niadtong 1970 pinasikad sa Republic Act of 3959.

Panahon sa Martial Law, si Presidente Ferdinand Marcos mipakanaog og Presidential Decree 1431 nga nag-convert sa MSAT ngadto sa Don Mariano Marcos Memorial Polytechnic State College (DMMMPSC). Kini ang mission sa DMMMPSC: "To provide quality relevant and trained human resources and to promote research supportive to the industrialization of Northern Mindanao."

Niadtong 1991, ang ngalang DMMMPSC giusab ngadto sa Mindanao Polytechnic State College pinasikad sa Republic Act No. 7102. Ang MPSC adunay tulo ka extension campus nga nahimutang sa lungsod sa Jasaan, lalawigan sa Misamis Oriental ug sa lungsod sa Panaon ug sa Dakbayan sa Oroquieta, nga pulos nahisakop sa lalawigan sa Misamis Occidental.

MGA KURSONG GITANYAG
Sa kasamtangan, ang MPSC nagtanyag sa mosunod nga mga kurso: Doctor of Technology Education, Doctor of Philosophy in Educational Planning and Management, Doctor of Philosophy in Mathematical Sciences majors in Mathematics Education; Applied Mathematics Master of Science Applied Mathematical Sciences, Master of Science in Information Technology, Master of Science-Doctor of Philosophy Science Education (Straight Program) major in Chemistry; minor in Biology, Physics ug Environmental Science;

Master of Science in Technology Communication Management, Master in Environmental Science and Technology, Master in Teaching Mathematics, Master in Teaching Physical Sciences major in Physics; minor in Chemistry, Master of Arts Teaching Special Education, Master of Arts Teaching English as a Second Language, Master of Engineering Sciences majors in Power System Economics; Energy Engineering, Master Industrial Technology,

Master Technician Teacher Education, Master Educational Planning and Management, Master Public Administration, Master in Environmental Geotechnics and Management, Bachelor of Science in Architecture, Bachelor of Science in Civil Engineering, Bachelor of Science in Computer Engineering, Bachelor of Science in Electrical Engineering, Bachelor of Science in Electronics and Communications Engineering, Bachelor of Science in Mechanical Engineering,

Bachelor of Science in Electrical Technology and Management, Bachelor of Science in Electronics and Communications Technology, Bachelor of Science in Electro-Mechanical Technology, Bachelor of Science in Food Science and Technology, Bachelor of Science in Industrial Technology majors in Architectural Drafting Technology; Automotive Engineering Technology; Civil Engineering Technology, Bachelor of Science in Information Technology, Bachelor of Science in Mechanical Design and Fabrication Technology, Bachelor of Science in Applied Physical Sciences Teaching Stream & Industry Stream,

Bachelor of Science in Environmental Science and Technology, Bachelor of Science in Industrial Chemistry, Bachelor of Science in Mathematical Sciences majors in Applied Mathematics; Mathematics Teaching, Bachelor of Science in Technology and Communication Management, Bachelor in Elementary Education major in Special Education, Bachelor in Secondary Education major in Technology and Livelihood Education, Certificate of Teaching, Diploma in Teaching Special Education, ug Secondary Laboratory School nga gipadagan ubos sa Science and Technology Curriculum.

Ang Jasaan Campus nagtanyag sa kursong BS in Electrical Technology and Management BS in Industrial Technology, BS in Information Technology, Bachelor of Secondary Education major in Technology and Livelihood Education, Three-Year Technician Program samtang ang Panaon Campus nag-offer sa kursong BS in Aquatic Resource Technology & Management, BS in Physical Science Teaching, BS in Mathematics Teaching, BS in Marine Biology, Bachelor in Elementary Education ug Diploma in Information Technology.

Ang Oroquieta Campus nagtanyag sa mosunod nga mga kurso: Bachelor in Elementary Education ug Diploma in Information Technology

KASAMTANGAN NANIMON
Sa dili madunay, ipahigayon ang investiture sa university president. Sa kasamtangan, Si Dr. Ricardo E. Rotoras ang nanimon isip presidente samtang ang Board of Trustees gilangkoban kanila ni Dr. Emmanuel Y. Angeles, chairman sa Commission on Higher Education, isip BOT chairman, Dr. Rotoras, BOT vice chairman; ug Kongresista Cynthia A. Villar, Senador Alan Peter S. Cayetano, Director Rafael G. Evangelista, Jr. sa National Economic Development Authority-Region 10, Director Angelito C. Alolod sa Department of Science and Technology-Region 10, Joselito R. Sabalbaro, MPSC Faculty Association president, Enrique S. Guevarra, MPSC Alumni Association president ug Ceasar L. Degorio, Jr., Student Supreme Council president, isip mga BOT members.

NANGAGING ADMINISTRADOR
Ang nangaging mga timonel sa MPSC mao sila si: Alejandro Dabuet, Principal, MOTS, 1939-1941 ug Principal, MSAT, 1956-1973;
Isabelo Gatchalian, Principal, MOTS, 1946-1953; Isabelo Sarmiento, Superintendent, MSAT, 1953-1959; Panfilo Libay, Superintendent, MSAT, 1959-1963;
Vicente Enrile, Superintendent, MSAT, 1963-1969; Victor E. Blacer, Superintendent, MSAT, 1968-1971; Francisco B. Concillo, Superintendent, MSAT, 1971-1977; Medardo P. Santos, Superintendent, MSAT, 1977-78, First President, DMMMPSC, 1978-1984;
Serafin M. Benaldo, President, DMMMPSC, June 7-July 7, 1986; Eduardo S. Canlas, President, DMMMPSC, 1986-1994; ug Montano F. Salvador, President, MPSC, 1998-2006.


(Napatik sa Bisaya, Marso 4, 2009, Pahina 6-7, 15)

Monday, January 26, 2009

SA DIHANG NATAY-OG ANG PUNDASYON SA BAROGANAN

MAOY nasugat sa panan-aw ni Judge Gregorio Almirante karong buntaga ang headline sa inadlawng mantalaan nga dinha sa lamesita sa sala sa ilang luhong panimalay sulod sa exclusive subdivision sa dakbayan. Mao pay iyang paghigawas gikan sa master’s bedroom.

Gitutokan niya kini pag-ayo. Nagbisgo ang iyang balatian samtang gibasa niya ang headline.
Dagko kaayo ang mga letra: PIATCO JUDGE SHOT DEAD.

Naintriga siya sa maong balita. Busa iyang gipunit ang mantalaan, mipahiluna siya sa sofa ug gibasa ang detalye:

“TWO gunmen on a motorcycle yesterday shot dead a controversial judge who had authorized the government's takeover of the country's most modern but mothballed airport terminal provided it paid P3 billion to its builder, PIATCo.

“Investigators have yet to ascertain the motive for the killing but are looking into any link it might have with the airport deal, police Chief Insp. Elpidio Nartatez said.

“Judge Henrick Gingoyon, 53, had just left a gym near his residence in Soldier's Hills Village, Barangay Molino, in Bacoor, Cavite, and was walking home when one of the assailants on a Honda motorcycle shot him repeatedly in the back, police said.

“The assassins sped off towards Las Piñas. The attack occurred at about 12:45 p.m.”

Nakapanakla si Judge Almirante. Nakapanlingo. Dili siya makatuo nga mabiktima sa pagpamanhig ang suod niyang higala. Kasaring sila ni Judge Gingoyon sa College of Law.
Ug nanglunhaw sa iyang alimatmat ang ilang gipanagsultian niadtong miaging semana pinaagi sa telepono.

“Panyero, delikado ang akong kinabuhi ron. Labi na kay nahimong controversial ang akong hukom sa PIATCo case.”

“Ayaw nag problemaha, Panyero. Trabaho lang ning ato… Way personalay.”

“Basta, para nako, ang kaayohan sa kinabag-an ang akong ipalabi. Bisan pag mag-ungaw sa kamatayon ang akong kinabuhi ug sa akong pamilya.”

“Managsama ang atong baroganan, Panyero. Dili gayod kita magpadala sa sulog sa mga hulga.”


NAMELIGRO gayod karon ang mga maghuhukom sa korte, kini ang misantop sa iyang hunahuna. Sa iyang banabana, napulog duha na ka huwes ang gipamatay sukad niadtong miaging bulan. Ug ang labing pait mao nga pulos nakaipsot gikan sa kamot sa balaod ang mga mamumuno.

Inila nga pagka huwes si Judge Almirante dili lamang dinhi sa dakbayan kon dili sa tibuok nasod. Kana tungod kay wala siyay kukahadlok nga mopakanaog og tukmang hukom ngadto sa nakahimog mga kasal-anan sa balaod.

Tungod niini, nakadawat siyag daghang paskin. Apan wala gayod manglimbawot ang iyang balhibo sa mga hulga sa kamatayon nga iyang nadawat. Hinunoa, nakahatag kini kaniya og dugang kadasig sa pagtuman sa iyang tahas isip huwes.

Kon unsa kadaghan ang paskin nga iyang nadawat, ingon usab kadaghan ang pasidungog nga gitunol ngadto kaniya gikan sa mga pundok-sibiko tungod sa iyang maligdong nga pagpangalagad.

Usa si Judge Almirante sa mga huwes nga nasukip sa mubong talaan sa mga “Hanging Judges.” Kini gumikan sa iyang mga hukom nga “death penalty” sa mga celebrated case nga iyang gipanghawiran.

Ang labing ulahi niini mao kadtong kasong gang rape. Anak sa yanong mag-uuma ang biktima nga talitapos na sa kursong komersyo. Apan walay suwerte kay gibuong man ang iyang pagka babaye sa mga suspek nga pulos anak sa inilang mga adunahan sa dakbayan.

Sa hilom, gitanyagan si Judge Almirante sa mga ginikanan sa maong mga suspek og dakong kantidad sa salapi, bag-ong Ford Expedition ug libreng biyahe uban sa iyang pamilya ngadto sa Estados Unidos ug Uropa isip bugti sa iyang pag-absuwelto sa ilang mga anak. Apan wala siya magpahaylo. Gipahamtang gayod niya ang silot sa kamatayon pinaagi sa lethal injection.

Tungod sa kadelikado sa iyang trabaho, dili malikayan nga mahingawa iyang asawa. Makadaghan nang higayon nga giaghat siya sa iyang kapikas nga si Florencia, usa ka Economics professor sa inilang unibersidad sa dakbayan, nga mo-resign na lamang sa iyang pagka huwes.

“Dad, I think it is best for you to resign from the Judiciary… The situation is getting worse.”

“No, Mom…I won’t resign.”

“But you have been receiving death threats! Mag-unsa mi kon mawala ka? Gagmay pa ra ba ang atong mga bata. Dunay daghang opportunity ang mga abogado.”

“Dili ko magpadaog aning mga hulga, Mom. Good will always triumph...Nalimot ka ba sa maong sanglitanan, Mom?”

“Well, I respect your decision.”

“You know, Mom, napulo ka huwes ang nagdungan sa pagpang-resign karong bag-o. If I do the same, mahitabo gayod ang dakong krisis sa hustisya. Mag-unsa na man lang unya ang mga kabos nga nagsalig sa tinuoray nga hustisya.”

HAPON. Sulod sa iyang opisina sa Hall of Justice, gi-review ni Judge Almirante ang record sa usa ka kaso. Bahin sa droga. Naglambigit sa anak sa tag-iya sa dagkong mga prendahanan sa dakbayan.

Natapos na ang husay niini. Ug ang iya na lamang hukom ang gipaabot.

Segun sa record sa maong kaso, nakuhaan sa akto ang anak sa pawnshop magnate og lima ka kilong shabu atol sa gihimong buy-bust operation sa mga sakop sa Philippine Drug Enforcement Agency.

Napusgay ang kalihom nga naghari sa iyang lawak sa dihang mikuriring ang telepono ibabaw sa iyang lamesa. Gipunit niya ang telepono.

“Hello.”

“Sir, may tawag ka sa Line 1,” matod sa iyang sekretarya.

“Kinsay nanawag?”

“Wa magpaila, Sir. Apan higala kuno nimo. Tubagon nimo, Sir?”

“I do.”

Kinsa man kaha kining nanawag kang Judge Almirante? dughit sa kabalaka. Bisan ang bugnaw nga hangin nga gibuga sa airconditioner wala makahupay sa nag-alindasay niyang kaisipan.

“Hello.” Gitangtang ni Judge Almirante ang iyang anteyohos ug gilugod ang iyang mga mata.

“Inihap na ang mga oras sa imong kinabuhi, Judge.”

“Kinsa ni?” Milakra sa panagway ni Judge Almirante ang tumang kapikal.

“Di na ka angay masayod kon kinsa ko, Judge. Usa ray akong hangyo kanimo. Iabsuwelto si Dodong Nacar sa iyang shabu case. Kon dili, mahiagom ka ug ang imong pamilya sa kadaot.”

“Lig-on kaayo ang mga ebidensya batok kaniya.” Maisogon si Judge Almirante.

“Wa na koy labot niana.” Gibutang sa tawo sa pikas linya ang awditibo.

Gibuhian ni Judge Almirante ang lawom nga pangagho. Kon kinsa man kadtong tawhana, iyang natantiya nga kini birador nga gisugo ug gibayran sa banay sa principal suspect sa maong illegal drugs case.

ALAS onse sa gabii. Nagkinto ang mga gutlo. Bisan taudtaod nang naghigda si Judge Almirante sa kama nilang magtiayon, wala gihapon siya duawa sa katulogon.

Maoy dinha sa iyang handurawan ang bahad nga iyang nadawat kaganihang hapon—ang labing unang bahad nga iyang nadawat pinaagi sa tawag sa telepono. Ang uban niyang death threats gipaagi lamang sa paskin.

Mibakod siya. Mikanaog ug midiretso sa gamayng bar sa ilang sala.

Gikuha niya ang paborito niyang alak ug nag-ipis. Miinom siya ug gitagamtam ang pagpanganaykanay sa katanlas sa alak sa iyang tutunlan.

Miipis ug mitungab siya pag-usab hangtod nanginit ang iyang dunggan ug kalawasan. Sa iyang handurawan, nagpasunding gihapon ang bahad.

Naliban siya sa paghunahuna niini busa wala siya makamatikod nga dinha na diay sa iyang luyo ang iyang asawa.

“May problema ba, Dad,” ni Florencia nga mihapuhap sa abaga sa iyang bana.

“Ha? Wala... wala.” Gihilot-hilot sa huwes ang iyang agtang.

“Please, Dad, do tell me. Anything wrong?”

“No, Mommy… It’s okay.”

“Mahitungod ba sa imong trabaho? May lain bang death threat, Dad?”

Maukiton si Florencia busa nakatug-an siya sa butang nga nakapahasol kaniya.

“So, unsay buhaton mo, Dad?”

“Ipahamtang ko ang tukmang silot, Mom. Bahala nag magkinaunsa.” Giyarok sa huwes ang alak ug namalik sila sa ilang lawak.



DOMINGGO. Buntag sayo. Batasan sa pamilyang Almirante ang mosimba sa unang misa.

“Let’s go, Dad.”

“Una na mo sa sakyanan… Magsapatos lang ko.”

Ug miuna pagkanaog si Florencia ug ang duha nila ka anak—si Chelsea, 21, ug Laura, 18.

Apan ang kamingaw sa sayong kabuntagon kalit nga gibaraw sa makabungog nga buto.

Gikulbaan si Judge Almirante sa iyang nadungog. Misutoy siya paingon sa azotea aron mangusisa kon unsay nahitabo. Ug maoy iyang nalantawan ang ilang Crosswind didto sa lagwerta nga nakalabira, nagpuoy sa aso—itom nga aso nga mikampat sa sayong kabuntagon!

“Dios ko!,” mingaab ang iyang ginhawaan. “Ang akong pamilya…. Unsay nahitabo kanila?” Giungad sa kabalaka ug kahadlok ang iyang balatian.

Nagdagan siyang mikanaog sa hagdan. Natagboanniya sila si Florencia ug Laura nga naghilak.

“Dad, unsay nahitabo ang atong sakyanan?”

“Our car has been bombed… Maayo gani kay wala pa mo kasakay…Apan si Chelsea? Hain siya?” Nabasag ang tingog ni Judge Almirante nga nagpangita sa usa niya ka anak. Milanog kini sulod sa haluag nilang sala.

“Tua si Chelsea sa CR. Amo siyang gihulat maong wala pa mi manakay.”

“Salamat, Ginoo!” Nakatuaw si Judge Almirante sa hilom. Gigakos niya ang iyang asawa ug anak. Mihunob sa iyang mga mata ang luha nga gitukmod sa malipayon niyang kahiladman. Ug sa kalit lang, mipasunding sa salamin sa iyang handurawan kadtong bahad nga iyang nadawat pinaagi sa tawag sa telepono. Dihay udlot sa kabalaka nga migitib sa iyang alimatmat.

Unsa may iyang buhaton? Mo-resign ba siya isip huwes? Kon mo-resign siya sa pagka maghuhukom, mag-unsa na man lang ang dagkong mga kaso nga iyang gihawiran nga pulos naglambigit sa tawong mga adunahan nga andam mogugol og dakong kantidad sa salapi aron paliton ang hustisya?

Wala madugay, miabot sa ilang nataran ang mga tinugyanan sa SOCO ug mihimo dayon sa ilang imbestigasyon. Midugok usab ang mga sakop sa media kinsa maukitong mihangyo sa huwes alang sa interbiyo. Apan mibalidad si Judge Almirante.

NIANANG pagkagabii, sayo silang mipahulay. Ug gumikan sa iyang hangyo, gibantayan sa pipila ka polis ang iyang panimalay.

Samtang nanaghigda sila sa kama, nagkalantugi ang magtiayon.

“Daotan kaayo ang maong hitabo, Dad. Nakaseguro kong binuhatan tos tawong mihulga kanimo sa telepono.”

“Nagduda sab ako, Mom…”

“Unya, wala ka ba mabalaka? Panahon na karon, Dad, nga mokanaog kas imong trabaho.”

“No, Mom…Dili ko mo-resign…And it’s final. Dili ko magpabuntog sa mga elemento sa
kangitngit.” Mibakod si Judge Almirante ug milingkod sa kama.

“Apan-------”

“Please…Mom, please. I need your support and encouragement this time. Mahimo ba?”

Mibakod si Florencia ug milingkod tupad ni Judge Almirante. “Puyde kaayo, Dad. I will support your decision.”

Miatubang si Judge Almirante sa iyang kapikas…nagkasugat ang ilang panan-aw…madasigong militok sa mga pulong: “Good will always triumph!”

“Tinuod, natay-og nila ang pundasyon sa akong baroganan, Mom…Apan dili nila kini mapulpog.”

Sa iyang kahiladman, nabatyagan ni Judge Almirante ang pagtuhop sa talagsaong kadasig. (Kataposan)

Napatik sa Bisaya, Pebrero 4, 2009. Pahina 14-15

Monday, January 19, 2009

MGA MANANAOG SA BATHALAD-MINDANAO TIGI SA SINULATAY 2008

NIADTONG Nobiyembre 29-30, 2008, gihimo ang tinuig nga kombensiyon sa Bathalad-Mindanao didto sa Chicken King Restaurant, Dakbayan sa Iligan.

Usa sa highlights sa maong halandomong okasyon mao ang pagpahibalo sa mga mananaog sa gipasiugdahan niining tigi sa pagsulat og sugilanon ug balak.

Ang mosunod mao ang resulta:

Sugilanon:

Unang Ganti: "Nay, Pangitaon ko, si Manoy" ni Miguel Canubida Obial, Sr.

Ikaduhang Ganti: "Simangan" ni Rey B. Araneta

Ikatulong Ganti: "Mga Esena sa Kalibotan ni Rowena ug Mara" ni Oliver P. Flores

Unang Pinasidunggan: "Si Boke" ni Renato S. Puno

Ikaduhang Pinasidunggan: "Ang mga Saha" ni Seth Salcedo

Ikatulong Pinasiduggan: "Ang Balo ni PO2 Claro Malasmas" ni Virginia Diao

Mga maghuhukom: Arturo Peñaserada, Raul G. Moldez ug Reine Artianza-Cabrera

Balak:

Unang Ganti: "Ang Karaan kong Aparador" ni Oliver P. Flores

Ikaduhang Ganti: "Pangandoy" ni Miguel Canubida Obial Sr.

Ikatulong Ganti: "Ang Babayeng Makililimos" ni Kevin Lagunda

Unang Pinasidunggan: "Consumatum Est" ni Mario Batausa

Ikaduhang Pinasidunggan: "Ang Dila sa Atong mga Pinulongang Binisaya" ni Cris Fajardo

Ikatulong Pinasiduggan: "Ang Yukbo sa Garbo nga Gipalambo” ni Cris Fajardo

Mga maghuhukom: Raul G. Moldez, Christine Godinez-Ortega ug Arturo Peñaserada

Ang Unang Ganti, Ikaduhang Ganti ug Ikatulong Ganti sa kategoriyang Sugilanon ug Balak nakadawat og ganting salapi nga P5 mil, P3 mil ug P2 mil, segun sa pagkasunod. Ang mga Pinasidunggan nanagpakadawat usab og tag-P500.

On-the-Spot Poetry Writing:

Unang Ganti: Raul G. Moldez

Ikaduhang Ganti: Lucita Aviles

Ikatulong Ganti: Reine Artianza-Cabrera

Unang Pinasidunggan: Seth Salcedo

Ikaduhang Pinasidunggan: Robert Manatom

Ikatulong Pinasiduggan: Demy Plando

Mga maghuhukom: Marcelo Geocallo, Atty. Ver Quimco ug Prof. Amelia Catarata-Bojo

Ang Unang Ganti, Ikaduhang Ganti ug Ikatulong Ganti sa Tigi sa Sinulatay og Balak nga Way Pangandam (On-the-spot writing) nakadawat og ganting salapi nga P3 mil, P2 mil, ug P1 libo, segun sa pagkasunod. Samtang ang mga Pinasidunggan nakadawat og tag-P300.

[Napatik sa Tinagsip sa Nasodnong Balita section, Bisaya, Enero 28, 2009. Pahina 42]

SIHAG SA BAGANG DAG-OM

Naglugitom ang bagang dag-om sa kasadpan
Nagyatyat daw nagbudlot nga tiyan
Nahadlok mitago ang langgam kanaway
Aron makalikay sa pagbuhagay

Giandam ko ang karton sa Fortune
Ako kining pagaguntingon
Isungsong sa mga buslot sa atop
Aron ang mga lusok sa ulan di makatuhop

Di malalis ang kinabuhi dinhi sa kalibotan
Sa bagang mga dag-om giliyokan
Gihulga sa matag karon ug unya
Apan king dughan way kalisang o kabalaka

Kay human mopabuhagay sa ulan ang dag-om
Molutaw ang tam-is kong pahiyom
Iya man ugod idason sa pagpasihag
Ang bidlisiw sa bulawanong kahayag


(Kining balaka maoy nakadaog sa Unang Ganti sa Tigi sa Sinulatay og Ginaray nga Balak nga way pangandam [on the spot writing contest] atol sa ika-12 nga Kombensiyon sa Bathalad-Mindanao, Nobiyembre 29-30, 2008 didto sa dakbayan sa Iligan. Mga maghuhukom: Marcelo Geocallo, tsirman; Atty. Ver Quimco ug Prof. Amy Catarata-Bojo, mga sakop). Napatik isip Balak sa Semana, Bisaya, Enero 28, 2009. Pahina 48

Tuesday, January 13, 2009

Unsa ba gayod ka thrilling kining mag-river rafting?












DUGAY ra nga mikulit sa iyang kaugalinong marka ang industriya sa white water river rafting sa Dakbayan sa Cagayan de Oro. Ug samot kining misikat sa dihang si Presidente Gloria Macapagal-Arroyo uban ni First Gentleman Mike Arroyo ug pipila ka sakop sa iyang kabinete misulay sa personal nga pagsinati sa maong adventure.

Tungod sa pag-river rafting sa presidente, midanig daghan turista, lokal man o' langyaw ang industriya sa white water river rafting. Gani, ang Konseho sa Dakbayan sa Cagayan de Oro misagop sa resolusyon nga nagrekognisar sa white water river rafting isip nag-unang OTOP kun One Town, One Product sa dakbayan gumikan sa kasikat sa maong industriya.

Unsa ba gayod ka kulbahinam kining mag-river rafting? Dugay kong natubag kining maong pangutana. Kay wala man gyod ko maagni sa pagsulay sa maong adventure gumikan kay wala kaayo koy gugma sa mga suba. Nagdako ko sa dapit nga daplin sa dagat, sa dapit nga walay dakong suba.

Apan sa dihang gihunghongan ko ni Gloria, ang akong kapikas, nga ang kalihokan sa Family Day sa Mercury Drug, ang kompaniya nga iyang gialagaran mao ang pag-river rafting, daw mikapakapa ang akong kahiladman sa tumang kalipay. At last, makasinati na gyod kog river rafting, nako pa sa hilom.

Miabot ang adlaw. Buntag sayo, among gihikay ang mga pagkaon alang sa paniudto ug dayon milahos ngadto sa dapit nga maoy gikasabotan nga tapokanan niadtong moapil sa maong adventure--didto sa City Tourism Center sa Golden Friendship Park nga kanhi naila isip OKK Center-Divisoria Park. Mikuyog namo ang among unang liwat--si Raul Joshua.

Sa dihang napiho nga miabot na ang tanan, nagdungan kami pag-adto sa starting point. Mikabat sa walo ka dyip de pasahero ang mingkuyog sa panon ug duolan sa usa ka oras ang biyahe gikan sa Golden Friendship Park paingon sa starting point nga nahimutang sa Brgy. Bayanga sa bukirang bahin sa Dakbayan sa Cagayan de Oro.

Didto sa starting point, dihay kabalisa nga misanap kanako sa dihang mihatag og instruction ang river rafting guides sa mga technique aron dili matikyaob ang raft ilabi na kon kusog ang sulog sa tubig. Laliman kag matikyaob! Ngani man, kaatrason si Dodong Joshua.

Apan wala makabuntog ang maong kabalisa sa among gibating kahinam. Unsa ba gayod ka-thrilling kining mag-river rafting?

Human namo makuha ang among mga bugsay ug ikataod ang helmet ug life vest, mipahiluna mi sa raft. Walo ngadto sa siyam ka tawo ang sakay sa matag raft. Wala madugay, mingsugod kami sa pagbugsay hangtod miabot sa kinaunahan sa 14-ka-white water rapids nga among pagalabangon. Kining white water rapids maoy parte sa suba diin ang tubig mosuyla kun extreme turbulence tungod sa rock formation sa ilalom sa suba nga malabyan sa bul-og sa tubig.

Sa among grupo, dihay nakasinggit tungod sa kakulba ug tungod sa kasinatian nga dili ikahulagway. Apan maoy tambag sa river rafting guide nga human makalatas sa rapids, angay kaming mosinggit--kusog nga syagit--aron sa pag-release ang gibating tension. Ug tuod man, human makalabang sa matag rapids, mosibaw ang among kusog nga syagit. Tungod sa kakusog sa sulog, dili malikayan nga masugat sa among lawas ug nawong ang pinisik sa tubig. Pagkanindot!

May igong distansya ang matag rapids maong adunay higayon nga kami magpaanod-anod lamang sa sulog. Mga tulo ka oras kaming nagkombate sa tubig sa Cagayan de Oro River. Apan wala akoy pagmahay kay naangkon ko man ang kasinatian nga way sama!

Human sa pakigkombate sa tubig sa suba, gibati kog kalapoy kay dugay nang wala makapamugsay. Ug unya maoy akong gipahimungtan ang makabusdik sa tiyan nga mga pagkaon pinaagi sa makusog nga pagbusgay ibabaw sa lamesa! (Bisaya, Enero 21, 2009, Pahina 18-19)

Tuesday, January 6, 2009

Kadtong pagsalmot ko sa tigi sa sinulatay og balak nga way pangandam


USA sa nakahatag og dugang kabibo ug kamabulokon sa ika-12 nga Kasumaran ug Kombensiyon sa Bathalan-ong Halad sa Dagang (Bathalad)-Mindanao kaniadtong Nobiyembre 29-30, 2008 sulod sa mabugnawng lawak sa Chicken King Restaurant, dakbayan sa Iligan, mao ang tigi sa sinulatay og ginarayng balak nga way pangandam kun on-the-spot poetry writing contest.

Gipasabot ni magsusulat Marcelo Geocallo, tsirman sa komite sa tigi, nga ang katuyoan sa pagpahigayon sa tigi sa sinulatay nga way pangandam mao ang paghatag og kahigayonan sa mga nanambong sa pag-apil sa maong tigi. Gituyo usab kini aron maagni ang ubang magsusulat ug sakop sa maong kapunongan sa pagtambong sa tinuig nga kombensiyon sa BM.

“Bisan tuod libre verso na ang kadaghanan sa balak nga gisulat ning panahona, apan dili nato angayan kalimtan ang ginaray nga balak,” matod ni magsusulat Marcelo Geocallo, kanhi pamuno sa BM.

Ug tungod sa kakuti sa balak nga sinukod ug binagay, si Geocallo nagkanayon nga dili na lamang istriktohon ang lagda—wala na ang pagsukod sa mga silaba matag linya, ubnp. Matod niya, basta mogawas lang ang garay.

Bukas ang tigi sa tanan nga rehistrado basta mobayad lamang sa Entry Fee nga P100. Ang premyo mao kining mosunod: P3 mil sa Unang Ganti; P2 mil sa Ikaduhang Ganti; P1 libo sa Ikatulong Ganti; ug Tulo ka Pinasidunggan sa tag-P300 matag usa.

Moapil ko dili? Nagdumog ang maong pangutana sa akong dughan ug hunahuna. Apan, sa kinaulahian, nakahukom ko sa pag-apil. Sa akong alimatmat, kon mahagbong, charge to experience! Gawas pa, wala man usab mobabag ang akong kapikas nga diha sa akong kiliran niadtong tungora. Siya ang akong inspirasyon. Miapil gyod ko!

Walo ka mga magsusulat ang nagpatala. Ug gihatagan kami sa usa ka oras aron tagikon ang among entry. May walo ka titulo nga gisugyot, apan ang nabunot lamang sa pamuno ang among pagasuwaton. Ug ang nabunot nga ulohan mao ang “SIHAG SA BAGANG DAG-OM.” Kini ang tema sa balak nga suwaton sa mga entrante nga way pangandam.

Human maduso ang mga salmot, gihukman kini. Sila si Manlalaban Ver Quimco, Prof. Amy Catarata-Bojo, nga pulos maglilindog sa Bisaya magazine, ug magsusulat Marcelo Geocallo, isip tsirman, ang mihukom.

Pagka-hapon, misanap kanako ang tumang kalipay dihang gitawag ang akong ngalan isip mananaog sa Unang Ganti. Yeheee! Nakabawi gyod kos akong pamilite sa bus!

Ania ang talaan sa mga mananaog:

Unang Ganti- Raul G. Moldez; Ikaduhang Ganti- Luz Aviles; Ikatulong Ganti- Reine Artianza Cabrera; Unang Pinasidunggan- Seth Salcedo; Ikaduhang Pinasidunggan- Bert Manatom; Ikatulong Pinasidunggan-Demosthenes Plando.

Ang miabaga sa premyo mao sila si BM Pamuno Fem Flores, Gabriel Rigodon ug Atty. Demosthenes Plando.

Pahalipay sa tanang mananaog ug salamat sa midonar sa mga premyo!


(Kini nga artikulo napatik sa Bisaya, Enero 7, 2009)